Mèn mén: Món ăn тяυуềи тнốиɢ của người H’Mông, tên nghe ℓạ ℓùиɢ nhưng ăn rồi mới biết ɦóɑ ɾɑ là món quen

Mèn mén là một trong những món ăn truyền thống nổi tiếng của đồng bào người H’Mông. Đây là một trong những món ăn được người dân nơi đây trân trọng nhất, thường xuất hiện trong các lễ hội và bàn thờ gia tiên.

Tại vùng cao miền Tây Bắc, người dân tộc H’Mông không chỉ giỏi trong việc trồng và chăm sóc các loại cây lương thực, thực phẩm để phục vụ đời sống hằng ngày mà việc chế biến các món ăn ngon từ các loại lương thực đó cũng khiến cho các dân tộc khác cảm thấy rất ngưỡng mộ. Một trong số các món ăn truyền thống không chỉ phổ biến mà còn rất ngon của đồng bào H’Mông được nhiều người yêu thích đó là món mèn mén. Món này chủ yếu được làm từ ngô.

Mặc dù chỉ được làm từ một nguyên liệu duy nhất là ngô nhưng để làm được món ăn này, những người phụ nữ dân tộc cũng phải mất khá nhiều thời gia. Làm mèn mén không phức tạp nhưng cũng kinh qua nhiều công đoạn và đòi hỏi sự kinh nghiệm nhất định. 

Làm mèn mén sẽ bắt đầu từ việc xay ngô thủ công bằng loại cối đá 2 thớt chồng lên nhau. Loại này rất nặng và khó thao tác nên không phải ai cũng làm được. Ban đầu, ngô được xay tróc hết vỏ, rồi mới xay đến khi thành bột mịn. Công đoạn đồ mèn mén cũng phải thực hiện hai lần. Lần đầu, cho bột ngô vào trõ, vảy nước vào bột ngô, đảo đều cho tơi ra không dính vào nhau. Ở lần đồ này, người chế biến phải chú ý lửa sao cho bột ngô được chín đều, cho đến khi nào từ  trõ bốc lên mùi thơm nghi ngút là có thể bắc ra được. Thời điểm này, bột ngô sẽ được người chế biến đổ ra mẹt, đánh tơi. Như thế lần đồ sau bột ngô sẽ chín kỹ, dẻo và thơm hơn. Ở lần đồ thứ hai, thì cần đồ kỹ hơn lần đồ trước, khi nào thấy mèn mén dẻo, rộ màu vàng, thơm nức là được.

Khi ăn mèn mén, một món ăn kèm không thể thiếu đó chính là tương ớt. Đối với người H’Mông, ớt càng cay sẽ càng ngon. Nhưng ăn đúng vị nhất là ăn cùng ớt thóc. Quả ớt thóc thường nhỏ như hạt thóc, sau khi hái xuống, đem nướng lên giã với muối ớt. Trước đây, mèn mén thường chỉ xuất hiện trong các lễ hội, chợ phiên hay để dành cúng gia tiên. Tuy nhiên, hiện nay vì cuộc sống đã hiện đại và khá giả hơn nên mèn mén đã được xuất hiện trong bữa cơm bình thường. Nếu du khách nào đã đến vùng Tây Bắc du lịch nhưng bỏ qua mèn mén thì đúng là một sai lầm đáng tiếc.