” Múa Mèo Sư Tử ” Nét văn hóa đặc trưng của dân tộc tày ở Lạng Sơn và đất nước ta

Múa sư tử là một loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống thường được biểu diễn trong các dịp lễ, tết của người Tày, Nùng (hai dân tộc chiếm trên 80% dân số Lạng Sơn) với nhiều tên gọi khác nhau như: kỳ lân, phụ, loòng phụ… Tuy nhiên, tên gọi chung nhất, thông dụng nhất là múa sư tử mèo. Vì đầu sư tử này có hình tròn giống chiếc nón vành rộng, được trang trí bằng các đường vẽ với nhiều màu sơn sặc sỡ.

Cũng giống như múa sư tử của các dân tộc khác, múa sư tử mèo không tách rời khỏi nhạc và trò diễn. Tuy nhiên, múa sư tử mèo có thêm những vật dụng, đạo cụ đặc trưng không thể thiếu như: mặt báo đông, mặt nả lình (còn gọi là mặt khỉ); chiêng (là), chũm chọe (xụp xè, xấp xóa, nghé xả); đinh ba chạc (sam xa), gậy, đoản đao (pàn tao)…

Tùy vào không gian, địa điểm, mục đích, yêu cầu múa sư tử mèo có nhiều nghi thức, điệu múa và các trò diễn cho phù hợp như: múa chào thần thánh; múa chúc mừng năm mới các nhà trong làng (pai hờn, pái lờn); múa đi đường, múa tại hội lồng tồng… và các trò diễn như: báo đông, trò vui của khỉ, múa võ (oóc quyền)…

Với quan niệm sư tử là tượng trưng cho sự thịnh vượng, phát đạt, sư tử đi đến đâu là mang theo hạnh phúc, no đủ và niềm vui đến đó, vì vậy, trong các ngày hội đầu năm, múa sư tử là một hoạt động thể hiện khát vọng của con người về một cuộc sống tốt đẹp hơn.

Ngoài ra, với vũ điệu khỏe khoắn, múa sư tử còn là một hoạt động thể hiện tinh thần thượng võ của người miền núi. Đặc biệt, vào đầu năm mới (mùng 1, 2 tết âm lịch), đồng bào Tày, Nùng Lạng Sơn thường mời các đội múa sư tử vào nhà mình múa với quan niệm năm mới sư tử xuất hiện sẽ ᶍua ᵭuổi ᵵà ᵯa, biểu hiện sự thái bình và niềm tin vào một năm mới sung túc.

Bà Phùng Thị Lê (phường Hoàng Văn Thụ, thành phố Lạng Sơn) cho biết: Tuy nhà ở trung tâm thành phố nhưng mỗi năm tết đến, gia đình tôi và hàng xóm ở đây vẫn đón các đội múa sư tử mèo từ các xã đến từng nhà múa để cầu bình an, sức khỏe và may mắn trong năm mới. Không biết có ᶍua ᵭuổi được ᵵà ᵯa như quan niệm hay không nhưng không khí trong gia đình thực sự vui tươi và rộn rã hơn rất nhiều.

Trong cuộc sống hiện đại với nhiều loại hình nghệ thuật mới xâm nhập nhưng người dân tộc Nùng xã Hải Yến (huyện Cao Lộc) vẫn yêu thích và duy trì tục lệ múa sư tử mèo trong những ngày lễ, tết. Ông Hứa Xuân Dương, Chủ tịch UBND cho biết: Hiện nay, 6/7 thôn trong xã có đội múa sư tử với 12 đầu lân và gần 200 thành viên tham gia. Người dân ở mọi độ tuổi đều đam mê múa sư tử mèo. Mỗi hộ gia đình sẽ góp 10 đến 50 ngàn/năm cho các đội múa sư tử luyện tập và biểu diễn.